Adana’da 21-24 Şubat 2025 tarihleri arasında meydana gelen şiddetli tarımsal don olayı, narenciye üreticilerini büyük bir endişeye sevk etti. Bölgelere göre değişmekle birlikte hava sıcaklığının -2 ile -8 dereceye kadar düştüğü bu olay sonrasında, birçok çiftçi ani müdahale yöntemlerine başvurdu. Bazı üreticilerin zarar gören çok yıllık bitkileri kurtarmak amacıyla aceleyle ilaçlama ve gübreleme yaptığı, hatta bazı çiftçilerin ağaçlarını geri dönüşü olmayacak şekilde sökmeye başladığı bildirildi.
Ancak Adana İl Tarım ve Orman Müdürlüğü yetkilileri, don sonrası ağaçların kendini toparlamasının birkaç ay sürebileceğini belirterek, üreticilerin "bekle ve gör" yaklaşımı içinde olması gerektiğini vurguladı. Yetkililer, don hasarının tam boyutunun hemen belirlenemeyeceğini, şiddetli soğuk sonrası dalların birkaç aydan birkaç yıla kadar ölmeye devam edebileceğini ifade etti. Bu nedenle üreticilerin sabırlı olması ve ani müdahalelerden kaçınması gerektiği belirtildi.
Don Hasarının Etkileri Narenciye Bahçelerinde Görülüyor
Adana İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile ilçe müdürlüklerinde görevli teknik personellerin sahada yaptığı incelemelerde, özellikle ova ve çukur kesimlerde don zararının daha fazla olduğu belirlendi. Yapılan bahçe surveylerinde, özellikle erkenci limon çeşitleri (meyer, interdonat gibi) başta olmak üzere yaprak ve sürgünlerde büzüşme, sararma, çiçek tomurcuklarında kararma ve yanma gibi semptomların görüldüğü tespit edildi. Ayrıca portakal ve mandarin türlerinde de yaprak ve çiçek gözlerinde don hasarının kısmen gözlemlendiği aktarıldı.
Yetkililer, "Bölgemizde meydana gelen şiddetli don olayından sonra, üreticilerimizin hasarlı narenciye ağaçları için yapması gereken bakım ve işlemler, birçok faktöre bağlıdır. Don kaynaklı yaralanmalar, ağaçların genel durumuna ve hava koşullarına göre değişiklik gösterebilir" diyerek, bilinçsiz uygulamaların uzun vadede daha büyük zararlara yol açabileceğini belirtti.
Don Hasarı Gören Ağaçlar İçin Doğru Yaklaşım Ne Olmalı?
Narenciye ağaçları için en büyük tehditlerden biri olan don olayına karşı, uygun bakım yöntemleriyle ağaçların hızla toparlanabileceği ifade edildi. Yetkililer, don sonrası üreticilerin uygulaması gereken temel kültürel işlemleri şu şekilde sıraladı:
1. Budama:
Don hasarının gerçek boyutu, dondan sonraki ilk birkaç ay içinde netleşmeyebilir. Bu nedenle, budama işlemi için acele edilmemesi gerektiği vurgulandı. "İlkbaharın sonlarına veya yaz aylarına kadar budama yapılmamalıdır. Erken budama, iyileşmeyi desteklemeyeceği gibi maddi kayıplara da neden olabilir" denildi. Budama işlemi yapıldığında, canlı odun dokusuna dikkat edilmesi ve düzgün kesimlerin yapılması gerektiği belirtildi.
2. Gübreleme:
Don sonrası ağaçların gübre ihtiyacı, kaybedilen taç büyüklüğüne ve yaprak yoğunluğuna bağlı olarak ayarlanmalıdır. Ağaçlar eski sağlıklı formuna kavuşana kadar gübreleme tek seferde değil, birkaç uygulamada yapılmalıdır. Ayrıca, don nedeniyle yaşanan besin eksiklikleri nedeniyle bakır, çinko, manganez, bor gibi mikro besinlerin yapraktan uygulanmasının yeni sürgünlerin gelişimini destekleyeceği aktarıldı.
3. Sulama:
Dondan zarar gören ağaçlarda su ihtiyacının azaldığı ve aşırı sulamanın kök hasarına neden olabileceği belirtildi. "Ağaç eski haline gelene kadar sulama miktarı düşürülmelidir. Ancak yeni sürgünlerin sağlıklı gelişebilmesi için su stresi de yaşanmamalıdır" denildi.
4. Yabancı Ot ve Hastalık Kontrolü:
Don sonrası yaprak kaybı, güneş ışığının yabancı otların hızla büyümesine neden olmasına yol açabilir. Bu nedenle, narenciye bahçelerinde etkili bir yabancı ot kontrolü programı uygulanması gerektiği vurgulandı. Üreticilere ayrıca, fungisit uygulamalarının hastalık kontrolü için önemli olduğu ve özellikle bakırlı preparatlarla korunma sağlanabileceği tavsiyesinde bulunuldu.
Üreticilere Sabırlı Olma Çağrısı!
Yetkililer, don hasarının kesin boyutlarının belirlenmesi için zaman gerektiğini, çiftçilerin acele etmeden bilinçli bir bakım süreci yürütmesi gerektiğini vurguladı. "Uygun bakım ile hafif hasar gören ağaçlar bir yıl içinde, orta seviyede zarar görenler ise iki yıl içinde eski sağlığına kavuşabilir" açıklaması yapıldı.
Adana İl Tarım ve Orman Müdürlüğü yetkilileri, "Bekle ve gör" yaklaşımının en doğru yöntem olduğunu belirterek, bilinçsiz budama ve aşırı kimyasal kullanımının uzun vadede daha büyük zararlara neden olabileceği uyarısında bulundu.
Üreticilere yönelik bilinçlendirme çalışmalarının devam edeceği belirtilirken, don olayının ardından sahada yapılan incelemelerin ilerleyen günlerde raporlanarak kamuoyuna sunulacağı bildirildi. Tarım sektörünün en büyük tehditlerinden biri olan don olayına karşı bilinçli müdahale ile zararların en aza indirilebileceği ve üreticilerin ekonomik kayıplarının azaltılabileceği ifade edildi.
ADANA (UHA) - REMZİ YILDIRIM
